Organizacja, która skupiała młodzież pragnącą działać w niezależnej od władz PRL organizacji studenckiej, powstała już we wrześniu 1980 roku. Na początku działała nielegalnie, bo władze nie chciały się zgodzić na rejestrację.
Zimą 1981 roku studenci z Uniwersytetu Łódzkiego zaczęli protest. Strajk wkrótce ogarnął uczelnie w prawie całym kraju. Trwał prawie miesiąc. Jednym z najważniejszych postulatów było zarejestrowanie NZS. Studenci żądali też m.in. niezależności uczelni, ograniczenia cenzury, zaprzestania represji wobec opozycji, niezawisłości wymiaru sprawiedliwości oraz nowych podręczników historii.
